Derde sessie Van Land tot Pand West-Brabant: ‘commitment en afspraken in de keten’

De derde kennissessie ‘Van Land tot Pand’ over biobased (ver)bouwen in West-Brabant draaide om afspraken maken tussen boeren, bouwbedrijven en woningcorporaties om biobased bouwen van de grond te laten komen. Wat is er nodig? Hoe kunnen partijen elkaar versterken? In vier bijeenkomsten, georganiseerd door Building Balance, Rabobank, REWIN, Circulair bouwen Zeeland, Impuls Zeeland en Regio West-Brabant (RWB) leren agrariërs, bouwbedrijven en woningcorporaties uit de regio hoe ze elkaar kunnen versterken.

Verschillende sprekers, onder wie Jasper van den Munckhof van Building Balance, bekeken samen met de aanwezigen wat er allemaal komt kijken bij een duurzame biobased bouwketen. Naast het telen van gewassen, het produceren tot bouwmateriaal en de uiteindelijke toepassing in woningen, is ook de uitstoot tijdens die processen, het transport en de certificering belangrijk.

“Vezelgewassen zoals hennep, vlas en olifantsgras leggen veel CO₂ vast. Om dat niet te laten vervliegen, dienen we het als bouwmateriaal in huis te brengen. Bijvoorbeeld als isolatiemateriaal dat 50 jaar onder het dak blijft zitten”, legde Van den Munckhof uit. “Voordat je kunt spreken van een duurzame biobased bouwen, moet wel de volledige keten zoveel mogelijk CO2-neutraal zijn. Er is commitment van alle partijen nodig, om samen afspraken te maken hoe je de volgende stap in de keten zet.”

Wat is er nodig?

In werksessies werd dieper ingegaan op de vraag wat iedere groep nodig heeft. Woningcorporaties hebben vooral behoefte aan duidelijke onderlinge afspraken over het toepassen van biobased (isolatie)materiaal. Bouwbedrijven zijn op zoek naar de juiste goedgekeurde bouwmaterialen, die zij kunnen toepassen in hun projecten. Daarvoor stappen ze graag samen in een kennistraject.
Tot slot de boeren. Die geven aan dat een aantrekkelijker verdienmodel voor teeltgewassen zoals vlas of miscanthus helpt bij de overstap op het telen van de grondstoffen voor biobased materialen. Een (tijdelijke) prijsgarantie kan daarbij een zetje geven, aldus een van de aanwezige boeren.

Meedoen?

In de volgende sessies zoomen de deelnemers in op de tussenschakels in de keten. Want wie en wat is er nog meer nodig om doormiddel van ketensamenwerking een goed resultaat te bereiken?

Wilt u meer weten over dit onderwerp en/of een volgende keer graag aansluiten? Neem dan contact op met Ketenregisseur Mark Kok (mark@buildingbalance.eu). De volgende sessie is in januari 2024.

Dit artikel is geschreven door Regio West-Brabant.

BB23: Van Land naar Pand – Aan de slag met opschaling

Wat een energie heerste er op ons event, BB23: Van land tot pand! Alle ruim 150 aanwezigen willen biobased bouwen met Nederlandse grondstoffen zo snel mogelijk opschalen. Van praten naar doen! Sterker nog: het gebeurt al. Maar nu is het tijd voor de grote beweging naar een serieuze biobased economie. De Nationale Aanpak Biobased Bouwen (NABB), het opschalingsplan van de overheid, geeft daar de handvatten voor. Onze bezoekers kregen een sneakpreview van de plannen die 8 november officieel zijn gelanceerd. Met de positieve energie en concrete acties die tijdens het event zijn besproken, gaan we gezamenlijk aan de slag om de doelen uit de nationale aanpak te realiseren!

Het is bijna niet te geloven hoe snel het Building Balance programma groeit! Met die constatering trappen Jasper van den Munckhof van Building Balance en Martje Fraaije van de Rabobank de dag af. “Er zijn dit jaar 20 regionale ketens opgestart, verschillende vezelgewassen geteeld, bouwprojecten gerealiseerd en heel veel mensen betrokken geraakt. En dat is nodig! Nu is het zaak een serieuze biobased economie neer te zetten. De Nationale Aanpak Biobased Bouwen gaat ons daarbij helpen, maar alleen samen krijgen we het écht voor elkaar.”

Hoofdlijnen Nationale Aanpak Biobased Bouwen

Op 8 november spreekt de Rijksoverheid haar biobased ambities uit, met de lancering van de Nationale Aanpak Biobased Bouwen (NABB). Tijdens de bijeenkomst schetst Bouwe Meijer, van het Ministerie van Binnenlandse Zaken de contouren: “De NABB is een grootschalig plan om de markt voor biobased bouwen op te schalen. Vier ministeries (BZK, EZK, LNV en IW) en een groot aantal marktpartijen hebben de plannen opgesteld. Het bestrijkt namelijk uiteenlopende gebieden. Van het stimuleren van de teelt en de verwerking van vezelgewassen tot de toepassing in de bouw en infrastructuur.”

De grote beweging maken

“Met de NABB gaan we de grote beweging maken”, verklaart Jan Willem van de Groep, programmaregisseur van Building Balance. “Er kan al heel veel. We moeten nu zorgen voor de juiste marktcondities voor opschaling van de keten voor biobased bouwen. Dat is een lange termijn project, waarvan we weten wat er nodig is. Er is dus ook op de lange termijn vertrouwen nodig dat die markt er komt.”

Inmiddels is de Nationale Aanpak Biobased Bouwen gepresenteerd. Download hier de presentatie en de NABB.

Concrete successen en plannen

Ter afsluiting van het plenaire gedeelte van de bijeenkomst vertellen een aantal spelers uit de keten wat er al concreet gebeurt. Er komen twee initiatieven aan bod die het afgelopen jaar successen hebben behaald. En twee initiatieven die komend jaar concrete plannen hebben.

Zo vertelt Joost Lobee, Directeur Bestuurder van Woonstichting Compean over de Brabantse corporatiedeal. “Corporaties zijn één van de grootste opdrachtgevers in de bouw. We kunnen veel impact hebben door in de regio gezamenlijk de juiste vraag te stellen. Bovendien is de Brabantse corporatiedeal schaalbaar naar andere regio’s.”

Marriël Edzes is Carbon specialist bij GreenInclusive en zelf biologisch boerin. Zij heeft de eerste de eerste CCS (Carbon Capture and Storage) methodologie ontwikkeld, om de CO₂ opname van vezelhennep en de opslag daarvan in biobased bouwproducten te waarderen. “GreenInclusive heeft dit jaar CO₂-certificaten op de vrijwillige markt gebracht en ook al de eerste verkocht. Met de opbrengst van deze certificaten krijgen agrariërs een extra vergoeding voor het telen van vezelhennep. Dat zorgt voor een beter verdienmodel en een gelijk speelveld voor biobased gewassen.”

Lucas Peters wil met zijn consortium Miscanthus-Agri de miscanthusteelt opschalen. “Miscanthus of olifantsgras heeft grote potentie, omdat het hard groeit en 20 jaar lang jaarlijks geoogst kan worden. Het begin van de teelt is belangrijk voor een goede oogst in de volgende jaren. Wij gaan de Nederlandse teelt ondersteunen, bijvoorbeeld met goed uitgangsmateriaal, hulp bij aanplant en door kennis over dit gewas naar ons land te halen.”

Tenslotte vertelt John Smiths van Sam panels (voorheen Ecor) over de productie van hun biobased plaatmateriaal. “Extra mooi is dat wij vooral reststromen verwerken. Waar veel partijen de goede vezels willen, kunnen wij uit de voeten met het ‘slechtste’ stukje of zelfs het stof van het gewas. Daarmee maken wij nu en ook in 2024 100% gezonde en in Nederland geproduceerde biobased binnenplaten.”

Verdiepende workshops en Dutch design week

Na het plenaire gedeelte volgen alle aanwezigen een verdiepende workshop die aansluit op hun vakgebied.

Vezelteelten als nieuw perspectief voor de agrarische sector
Waar willen we naar toe en welke condities zijn nodig? Welke acties kunnen we nemen? Interessant voor: iedereen die actief is in het landbouwdomein. Bekijk de presentatie van BB23 workshop 1.
Activatie van de industrie
Hoe ontwikkelen we een verwerkende vezelindustrie voor bouwmaterialen in Nederland? Welke mate van vertrouwen, ondernemerschap en schaalbaarheid zijn nodig? Wat kan het betekenen voor de regio? Welke regelingen zijn in de maak? Interessant voor: iedereen die werkt in de industrie of dit stimuleren. Bekijk de presentatie van BB23 workshop 2. industrie.
Aanpassen van normen, stimulering van opschaling en creëren van de juiste condities
Welke aanpassingen in regelgeving is er nodig om op te schalen? Wat loopt er al om de juiste condities te creëren? En wat verandert er de komende jaren? Interessant voor: iedereen die bezig is met biogrondstoffen. Bekijk de presentatie van BB23 workshop 3 aanpassingen in regelgeving.
Vraagstimulering door woningcorporaties
Hoe kunnen woningcorporaties (lokale) ketens stimuleren? Hoe kunnen de lessen uit de Brabantse Corporatiedeal vertaald worden naar andere deals? Interessant voor: woningcorporaties, commerciële verhuurders, verduurzamingsbedrijven en onderhoudsbedrijven.
Het bouwen van ketens van land naar pand
Hoe kan je een regionale keten bouwen? Met welke spelers doe je dit? En hoe maak je de verbinding met landelijke initiatieven? Interessant voor: provincie, regio’s, gemeenten en iedereen die met gebiedsplannen bezig is. Bekijk de presentatie van BB23 workshop 5.
Samenwerken met andere initiatieven en programma’s
Welke programma’s zijn er die met dezelfde transitievraagstukken aan de slag zijn? Welke raakvlakken hebben ze? En hoe kunnen we elkaar versterken? Interessant voor: Iedereen die aan aanpalende programma’s bij overheden of brancheorganisaties werkt. Bekijk de presentatie van BB23 workshop 6 samenwerking.

Er is ook gelegenheid om onze partners op de Dutch Design week te bezoeken. Zoals de Embassy of Circular & Biobased Building, waar bezoekers met verbeeldingen en verhalen worden meegenomen in de hoopvolle perspectieven van biobased leefomgevingen. Er is daar ook een gewas-product expo, met een overzicht van de kansrijke Nederlandse biobased bouwketens.

Praktische tools voor biobased opschaling

De dag wordt gezamenlijk afgesloten met praktische tools voor biobased opschaling. Zo wordt de Gids Biobased Isoleren 2023 gepresenteerd. Deze uitgave van Holland Houtland bevat uitgebreide inspiratie over biobased isoleren, zoals interviews met huiseigenaren, woningcorporaties, aannemers en biobased experts. En Building Balance zelf lanceert het Handboek Biobased Na Isoleren Daken met tips, een concreet stappenplan én zes bouwdetails. Hiermee geven we de eerste aanzet om detailleringen voor biobased bouwen beschikbaar te maken voor de markt.

Pieter Grinwins, Tweede Kamerlid voor de ChristenUnie, en Norbert Scholte van Building Balance namen tot slot de biobased verkiezingsbeloften door voor de aankomende Tweede Kamer verkiezingen. Daarna is er uitgebreid de tijd om elkaar te spreken. Om nog meer positieve energie en connecties op te doen om mee aan de slag te gaan met de opschaling van biobased bouwen. Want uiteindelijk kunnen we alleen samen een serieuze Nederlandse biobased economie neerzetten!

200 miljoen voor grootschalige aanpak biobased bouwen

Op 8 november is de Nationale Aanpak Biobased Bouwen (NABB) gepresenteerd. Vier ministeries, BZK, I&W, LNV en EZK, trekken 200 miljoen euro uit om het grootschalig gebruik van biobased bouwmaterialen te stimuleren. Building Balance wordt de uitvoeringsorganisatie van dit plan en gaat gericht aan de slag met het opzetten en ondersteunen van ketens.

Biobased bouwen is een zeer kansrijke methode om de milieu-impact van de landbouw, industrie en de bouw te verlagen. De uitstoot van CO₂ is lager en er zijn minder niet-hernieuwbare grondstoffen nodig, omdat materialen steeds weer aangroeien. De Nationale aanpak moet leiden tot een nieuwe nationale markt voor de grootschalige teelt, verwerking en toepassing van biobased bouwmaterialen. Dit geeft boeren perspectief op een duurzaam verdienmodel, terwijl bouwers over voldoende duurzame materialen kunnen beschikken. En het draagt bij aan een circulaire economie.

Tot 2025 en daarna

Met de NABB stellen de ministeries tot 2025 (fase 1) 25 miljoen euro beschikbaar om een markt op te zetten. De overige 175 miljoen euro is een reservering om de markt uit te breiden in de jaren daarna (2025-2030, fase 2). De aanpak is opgesteld in samenwerking met andere overheidspartijen, marktpartijen en kennisinstellingen.

Ambities

De ambitie is om in 2030 minstens 30% van de nieuwbouwwoningen met minimaal 30% biobased materialen te realiseren. Hetzelfde percentage geldt als doelstelling voor isolatiemaatregelen voor verduurzaming én voor de gebruikte materialen voor utiliteitsbouw. Ook moet een substantieel deel van de materialen voor infrastructurele bouwwerken en objecten biobased zijn. Denk aan zoals asfalt, straatmeubilair en fietsbruggen.

Hiervoor moeten er in 2030 minstens 25 producerende ketens van boeren, industriële verwerkers en bouwers zijn. Doel is dat de teelt van vezelgewassen voor bouwmaterialen groeit van circa 2.000 naar 50.000 hectare en de verwerkingscapaciteit naar minimaal 400.000 ton vezels per jaar.

“markt het zetje geven dat nodig”

“De ervaring leert dat een markt niet vanzelf tot stand komt”, zegt minister Hugo de Jonge van Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties. “Het aandeel biobased is nu nog erg klein en het is voor marktpartijen niet gemakkelijk om dit aandeel zelfstandig te vergroten. Met deze investering willen we de markt het zetje geven dat nodig is om uit te groeien tot een volwaardige markt. Van de boer die een gewas produceert tot de verwerker en de bouwer die het product uiteindelijk gebruikt. We gaan dus van land naar pand; hier groeien huizen.”

Vraag naar biobased isolatiematerialen stimuleren

De belangrijkste actie om dit voor elkaar te krijgen is het opzetten en opschalen van ketens van boeren, verwerkers en bouwers. Hiervoor stelt het plan een breed palet aan maatregelen voor. De vraag naar biobased isolatiematerialen wordt gestimuleerd door de aanscherping van de milieuprestatie-eis voor gebouwen, met zwaardere sturing op CO₂. Ook komt er een financiële stimulans in de vorm van een bonus in de subsidieregelingen voor woningeigenaren.

Nadrukkelijker sturen op milieuprestaties infra

In de infrasector gaat de overheid nadrukkelijker sturen op milieuprestaties en via stimuleringsregelingen biobased innovaties belonen. De verwerkende industrie ontvangt daarnaast financiële steun via een regeling om productiefaciliteiten op te zetten. Voor boeren is het vooral van belang dat zij kunnen meedoen in ketens van boeren, verwerkers en bouwers, ondersteund door langjarige afspraken. Zo loont het ook om bijvoorbeeld vezelhennep te telen. Verder wordt de mogelijkheid onderzocht om door middel van carbon credits de inkomsten te verbeteren van boeren die vezels telen.

Opdrachten vanuit de overheid om vraag te stimuleren

In het plan staat ook beschreven hoe grote opdrachtgevers zoals het Rijksvastgoedbedrijf, Rijkswaterstaat, ProRail en woningcorporaties, in hun omvangrijke bouwprojecten, kunnen bijdragen aan het vergroten van de vraag naar biobased materialen. Rijkswaterstaat is al ver gevorderd met de ontwikkeling van asfalt waarin biogrondstoffen de plaats innemen van fossiele grondstoffen (bitumen). Samen met deze partijen kijken de betrokken ministeries naar manieren om de criteria voor de aanvraag hiervan te versnellen, en welke indicatoren daarvoor gebruikt kunnen worden.

Zie ook

Handboek Biobased na-isoleren daken nu online

Het handboek Biobased na-isoleren daken is vanaf nu te downloaden in onze Kennisbank. Hierin staan tips, een concreet stappenplan en zes bouwdetails om het dak duurzaam na te isoleren met biobased materialen van eigen bodem. Dit is de eerste aanzet van Building Balance om detailleringen voor biobased bouwen beschikbaar te maken voor de markt. In deze publicatie vind je ook informatie over de voordelen van biobased isoleren, hoe je dat goed doet en met welke materialen.

Bouwdetails per tijdperk

Na-isoleren is een complexe opgave, vooral omdat bouwmethoden in de loop der jaren zijn veranderd en variëren. Elk bouwtijdperk heeft zijn eigen specifieke opbouwdetails en dat brengt verschillende uitdagingen met zich mee wanneer gaat na-isoleren. In het handboek wordt daarom onderscheid gemaakt tussen de na-isolatie van jaren ‘50–’70 woningen en jaren ‘80–’90 woningen. Van beide zijn er verschillende detailtekeningen opgenomen.

Waarom eerst dakisolatie?

Het is hoog tijd om meer aandacht te besteden aan het duurzaam isoleren van huizen. En we beginnen niet voor niets bij dakisolatie. Want het meeste warmteverlies slecht geïsoleerde huizen gaat via het dak, maar liefst 30%. Het loont dus om daken goed te isoleren. Ook om in de steeds warmere zomermaanden de hitte buiten te houden.

Voordelen en stappenplan

Biobased isolatiematerialen hebben unieke kenmerken, in de verwerking én het comfort. Deze uitgave geeft zeven redenen om voor ecologische isolatie te kiezen en een overzicht van de mogelijke materialen. Daarnaast is een concreet stappenplan gemaakt voor een optimale uitvoering en kwaliteit van het binnenzijdig na-isolatie van het dak. Het Handboek Biobased na-isoleren daken en de losse detailtekeningen kunt u hier downloaden.

Het Handboek Biobased na-isoleren daken is tot stand gekomen met hulp van Ralf van Tongeren (Orga research), Nicolaas van Everdingen (Building Balance), Joost van der Waal (Isoleerbewust), Loraine Westerneng (Building Balance), Marjet Rutten (Building Balance). We bedanken alle auteurs voor hun inzet en inzichten.

Kansen voor biobased inblaasisolatie in de fabriek

Wat zijn de mogelijkheden voor het industrieel inblazen van biobased vezels in de prefab industrie? Daarover was er op 5 oktober een, zeer drukbezochte, informatiebijeenkomst. Vooral fabrikanten van prefab woningen waren goed vertegenwoordigd. Zo goed, dat er na het bijplaatsen van extra stoelen alsnog mensen op de tafels zaten. Prefab fabrikanten krijgen van hun klanten steeds vaker de vraag naar biobased isolatiemateriaal. Ze verwachten dat die vraag alleen maar toeneemt.

Voordelen industrieel inblazen

Er zijn grofweg twee mogelijkheden voor biobased isoleren: isolatiematten en -platen of inblaasisolatie. Deze bijeenkomst richt zich op het laatste. Industrieel inblazen heeft namelijk veel voordelen. Het is erg arbeidsefficiënt, want niemand hoeft het op maat te snijden of te zagen. Het inblazen van vezels is bovendien een hele efficiënte, korte keten. De materialen worden van het land gehaald, gehakseld en ontstoft en eventueel gedroogd. Daarna kunnen ze worden ingeblazen, zonder dat daar ingewikkelde industrie voor nodig is. In bijvoorbeeld Duitsland, Frankrijk en Oostenrijk is dit al een bewezen manier van bouwen.

Comfortabel binnenklimaat

Vezels die we geschikt zijn om in te blazen zijn stro en miscanthus. Tijdens de sessie is onder meer gekeken naar de dichtheid, de lambdawaarde, de rc waarde en de faseverschuiving van verschillende materialen. Vooral op het laatste punt (faseverschuiving) scoren biobased alternatieven heel goed. Dat betekent winter én zomer een comfortabel binnenklimaat, omdat het binnen minder snel opwarmt en huizen ’s nachts weer kunnen afkoelen (zie afbeelding hieronder).

Productielijn, kosten en inblaassnelheid

Er zijn verschillende technische mogelijkheden voor het inblazen van isolatie. Deze sessie ging vooral in op industriële inblaas met de platen. H&M Houtbewerkingsmachines gaf een toelichting op zo’n productielijn (zie afbeelding hieronder).

Zij gaven ook inzicht in de kosten. Los van de brug en de daadwerkelijke productielijn kosten de machines om de vezels los te krijgen en in te blazen tussen de € 50.000 en € 100.000. Voor de productie is ook de snelheid van inblazen vaak van belang. Stro scoort hierbij aanzienlijk beter dan glaswol en bijna op het niveau van steenwol.

Minder verpakkingsmateriaal

Tijdens de sessie werd de wens uitgesproken om af te stappen van ingepakte balen. Een betere optie is levering in bijvoorbeeld silo’s. Er gaat immers nogal wat isolatiemateriaal in een gevel of dakelement. Het los aanleveren van biobased isolatiemateriaal bespaart tijd voor het uitpakken, een machine én veel verpakkingsmateriaal.

Certificering en testen

Maar kunnen we anno 2023 biobased inblaasisolatie dan wel toepassen? Hoe zit het met de benodigde certificering en testen? Daar werkt Building Balance hard aan. In de loop van volgend jaar is de basis naar verwachting geregeld. Mariette Willems lichtte toe waar we nu staan:

Op dit moment zit er een strafpenalty van een factor 1,3 op de lambdawaarde van biobased isolatiematerialen. Dit is omdat er nog geen verouderingstestresultaten zijn voor de Nederlandse markt. Building Balance laat daarom versnelde verouderingstesten uitvoeren. De verwachting is dat de ‘strafmarge’ halverwege 2024 komt te vervallen.
Voor attestering en procescertificaten heb je eerst een beoordelingsrichtlijn (BRL) nodig. Die wordt op dit moment gemaakt door SKH (voor nieuwbouw) en Insula (voor bestaande bouw). De uitvoering van de BRL attesten staat gepland voor het tweede kwartaal van 2024.

Daarnaast werkt Building Balance ook aan het organiseren van andere condities:

Het bieden van handelingsperspectief voor het aanpassen van wet- en regelgeving.
Organiseren van testen voor de systeemopbouw, zoals brandveiligheid, geluidsisolatie, bouwfysica (incl. veroudering), milieuprestaties en verwerking.
Werken aan een systeem van Carbon Credits, zodat de in de vezels opgeslagen CO2 ook wordt verwaard.
En nog veel meer…

Vraag stimuleren

Al met al wordt er hard gewerkt aan andere voorwaarden die industrieel inblazen een steeds beter alternatief maken. Het wordt door opdrachtgevers vaker gevraagd en zelfs geëist. Building Balance draagt daaraan bij door mee te denken over uitvragen van corporaties, ontwikkelaars en gemeenten. Ook opname in Het Nieuwe Normaal en het Convenant Toekomstbestendige woningbouw hoort daar bij.

Volgende stap

De volgende stap is om met een aantal partijen een optimale slimme systeemopbouw uit te werken. Die enerzijds voldoet aan alle regelgeving en anderzijds tegemoetkomt aan wensen van klanten, zoals de betaalbaarheid. Er heeft zich daarvoor een team gemeld waarmee we aan de slag gaan.

Wilt u de presentaties van deze informatiebijeenkomst ontvangen? Of zelf aan de slag met het inblazen van vezels, neem dan contact op met marjet@buildingbalance.eu

Met dank aan de inleiders: Marjet Rutten, Nicolaas van Everdingen, Marcel van der Molen, Bert Geerts, Mariette Willems en Harm-Jan van Asperen.

Brabantse corporaties bundelen krachten voor biobased bouwen

Steeds meer woningcorporaties zien de noodzaak om de milieu impact van bouwmaterialen drastisch te verminderen en over te stappen op biobased bouwmateralen. In de provincie Noord-Brabant hebben verschillende corporaties hun krachten gebundeld en al flinke stappen gezet.

Gefaseerd overstappen

Zo tekenden op 18 september acht Brabantse woningcorporaties die samenwerken onder de naam ‘Lente’ een commitmentverklaring met Building Balance. Hiermee zetten ze een belangrijke stap in het gefaseerd overstappen van traditionele naar biobased bouwmaterialen in de periode 2024-2027.

Vier lokale ketens

Lente is het samenwerkingsverband van de woningcorporaties. Alwel, Area, BrabantWonen, Wonen Breburg, Casade, Stadlander, Tiwos, Zayaz. Samen hebben ze ruim100.000+ woningen waar mensen betaalbaar wonen. Building Balance helpt de corporaties met het maken van concrete afspraken over hoeveelheden, kosten en de verbinding naar lokaal geteelde grondstoffen.

100% biobased isolatiemateriaal in 2027

In de regio Zuidoost Brabant zijn er al eerder afspraken gemaakt tussen woningcorporaties. Dit voorjaar ondertekenden dertien woningcorporaties uit de Metropoolregio Eindhoven (MRE), een commitmentverklaring om in 2027 hun huurwoningen voor 100% met biobased isolatiematerialen te verduurzamen. Die afspraken worden nu goed verankerd binnen de organisaties van de betrokken woningcorporaties: Woningbouwvereniging Bergopwaarts, Woningstichting Compaen, Woningstichting Helpt Elkander, Goed Wonen Gemert, Woonstichting ’thuis, Trudo, Woningbouwvereniging Volksbelang, woCom, Woningbelang, Woonbedrijf, Wooninc. Woonpartners en WSZ.

Concrete afspraken

Als eerste stap in de MRE-regio zijn ruim 40 medewerkers bijgepraat over wat biobased bouwen nu precies inhoudt en wat de gemaakte afspraken in de praktijk betekenen. De volgende stap om beloftes om te zetten in actie is het maken van concrete afspraken over het gebruik van biobased materialen in de na-isolatie van de circa 2.500 woningen die door de dertien MRE corporaties zijn aangemeld.

Lente, 8 Brabantse woningcorporaties

MRE Corporaties

Ruim 30 bedrijven tekenen intentieverklaring voor biobased (ver)bouwen in Twente

Op 25 september tekenden ruim 30 bedrijven en organisaties de intentieverklaring voor het project Twentse bouwboeren. Partijen vanuit de hele keten, van agrariërs tot bouwers en van gemeenten tot terreinbeherende organisaties hebben zich zo verenigd. Ze zetten zich samen in voor biobased bouwen in Twente. Omdat ze geloven dat biobased bouwen een belangrijke bijdrage kan leveren aan de verduurzaming van de agrarische en de bouwsector. En aan de transitie naar een circulaire economie. Ze zien het als hun verantwoordelijkheid om deze ontwikkeling in Twente te stimuleren en te ondersteunen.

Ambitie voor 2030

De partijen hebben de intentie om uiterlijk in 2030 in Twente toe te werken naar:

Teelt van 1.000 ha biobased landbouwgewas
Die jaarlijks 10.000 ton biobased materiaal oplevert en
15.000 CO₂ equivalenten bespaart dan wel vastlegt, en die jaarlijks
2.000 bestaande woningen kan voorzien van biobased materiaal (50% van de bestaande corporatiewoningen) én
2.000 nieuwbouwwoningen kan voorzien van biobased materiaal (50% van de te bouwen woningen)
Tenminste 60 personen kunnen hierdoor extra werkzaam zijn in een biobased productieketen en
100 of meer boerenbedrijven met biobased landbouwgrond kunnen een plus op hun verdienmodel realiseren en samen bijdragen aan een
Aantrekkelijk landschap, met meer biodiversiteit, minder stikstofuitstoot, betere bodem- en waterkwaliteit terwijl dit ook een
Fijn en gezond binnenklimaat oplevert in de biobased woningen zelf en waarbij we samen
Een gezonde markt bouwen met nieuwe spelers die biobased materiaal uit Twente en omstreken verwerken tot isolatie- of ander bouwmateriaal.

Onderzoek en kennis delen

De Twentse partners gaan de mogelijkheden van biobased (ver)bouwen onderzoeken. Welke natuurlijke materialen zijn geschikt voor de bouw en renovatie van huizen en gebouwen? En welke grondstoffen en bouwtechniek zijn hiervoor nodig? Daarnaast willen ze onderzoeken hoe ze de productieketen van deze materialen efficiënt kunnen opstarten, versterken en verduurzamen. Overheden en woningcorporaties brengen voldoende locaties in voor biobased bouwen in Twente. De werkgroep werkt samen met Building Balance voor het delen van kennis en leren van vergelijkbare initiatieven in Nederland. Het is een gezamenlijk leerproces, waarbij de haalbaarheid van de gestelde ambities jaarlijks worden gemeten.

Proefperiode en opschaling tot 2028

Het komende jaar wordt gebruikt als proefperiode voor Biobased bouwen. In een aantal projecten worden de mogelijkheden van biobased bouwen bekeken en kan er geleerd worden van de ervaringen. Vanaf 2024 zetten de partners zich in om het aantal biobased ge- of verbouwde woningen jaarlijks op te voeren tot 1.000 woningen in 2028

Aan de slag!

Nu de handtekeningen zijn gezet willen de Twentse Bouwboeren vooral aan de slag met alle mooie ambities. De businesscases van verschillende ketens worden gezamenlijk verder uitgewerkt en er wordt gewerkt aan een regiodeal. Het uiteindelijke doel is een zo groot mogelijk draagvlak van publieke en private partijen en kennisinstellingen die willen bijdragen aan de biobased ambities van Twente.

Wilt u nog aansluiten? Dat kan! Neem contact op met info@twentsebouwboeren.nl

Circulaire architectuur wordt gestimuleerd met zeven voorbeeldprojecten

In Friesland hebben zeven architectenbureaus zich verenigd in het samenwerkingsverband CRAFT+. Samen zetten ze zich in om circulaire en regeneratieve ontwerpen in de architectuur te bevorderen. Zij lanceren een ambitieus onderzoeksproject om circulaire en regeneratieve ontwerpen in de architectuur te bevorderen.

In het kader van het onderzoeksproject hebben de zeven architectenbureaus elk hun eigen project aangedragen, waarin ze de principes van circulair ontwerpen toepassen. Hiermee wil CRAFT+ andere partijen in Nederland inspireren, stimuleren en van waardevolle kennis delen over circulaire en biobased ontwerpen. De projecten worden ook ingezet als praktijkvoorbeelden van circulariteit in actie en om de toepassing van biobased materialen in de bouw te bevorderen.

Workshops

Elk van de zeven leden van CRAFT+ organiseert een workshop, waarbij ze hun kennis en ambities op het gebied van circulariteit delen aan de hand van het concrete project delen met elkaar. Elke workshop focust een ander aspect van circulariteit in de architectuur.

De zeven architectenbureaus van CRAFT+ en de projecten zijn:
1. INBO – Transformatie busstation Heerenveen
2. Wind Groep – Hof van Lemmer
3. Phi/Achterbosch – Friese kerken
4. GEAR – De Waddeneilanden
5. Zantman – Bio Bizz Hub Balk
6. Achterbosch/Phi – Gezond biobased wonen
7. Alynia – Paard van Friesland

In het voorjaar van 2024 presenteert en publiceert CRAFT+ de resultaten van het onderzoek.

Dit initiatief is onderdeel van de bredere inzet van vereniging Circulair Friesland om de circulaire (bouw)economie in Friesland te bevorderen.

Tweede sessie Van Land tot Pand in West-Brabant: “Noodzaak biobased bouwen neemt toe”

Wat kosten de grondstoffen voor biobased bouwen? Welke materialen gebruik je? Hoe kunnen we de hele keten activeren? Tijdens de tweede kennissessie ‘Van Land tot Pand’ over biobased (ver)bouwen in West-Brabant stonden deze vragen centraal. De sessies worden georganiseerd door Building Balance, Rabobank, REWIN, Impuls Zeeland, Circulair bouwen Zeeland en Regio West-Brabant (RWB).

In totaal zijn er vier bijeenkomsten, waar agrariërs, bouwbedrijven en woningcorporaties uit de regio zien hoe ze elkaar kunnen versterken om aan de groeiende vraag naar biobased bouwen te voldoen. En wat ze daarvoor met elkaar moeten organiseren. “Biobased bouwen wordt steeds aantrekkelijker. En er wordt niet alleen over gepraat, maar bouwbedrijven gaan actief met biobased materialen werken. Boeren kiezen voor gewassen die daar geschikt voor zijn”, vertelt Cor van Oers activator agrarisch sector bij Building Balance. “De noodzaak om te veranderen neemt toe.”

Nieuwe materialen, andere gewassen

Biobased bouwen richt zich op het toepassen van plantaardig, herbruikbaar materiaal in gebouwen. Gewassen als hennep, vlas of miscanthus bevatten natuurlijke vezels die gebruikt kunnen worden als isolatiemateriaal. Ook houtbouw is een goed voorbeeld van biobased bouwen. Er is innovatie in de keten nodig om deze gewassen te telen, te verwerken tot bouwmateriaal en toe te passen in de bouw.

Aan de slag

De urgentie om niet alleen over biobased bouwen en verbouwen te praten is bij alle partijen duidelijk merkbaar. Zo zegt Eric Segeren van modulaire bouwer The Box System: “Wij willen vooral beginnen. We hebben al gesprekken met REWIN en willen ook daadwerkelijk aan de slag om woningen te bouwen op basis van biobased bouwmateriaal.”

Marc van der Bol, akkerbouwer uit Moerstraten (gemeente Roosendaal), sluit zich daarbij aan: “Als agrariër wil je gewoon starten met het telen van gewassen die dienen als grondstof voor biobased bouwmateriaal. Dat kan alleen als we weten dat er ook vraag vanuit de markt is. Daarna is het een kwestie van gewoon beginnen en zien of het een succes wordt. Ik en andere jonge agrariërs kijken in elk geval positief naar de ontwikkelingen.”

Drempels

Er zijn volgens de aanwezigen nog wel enkele drempels te overwinnen zijn, wat betreft wet- en regelgeving, certificeringen en ook verdienmodellen voor agrariërs en ontwikkelaars. Al zijn er na de sessie vooral positieve geluiden te horen dat daar verandering in kan komen. Want ook ontmoetingen en netwerken zijn belangrijke redenen om ‘Van Land tot Pand’ te organiseren. In de hoop dat de verschillende partijen uit de keten elkaar (beter) weten te vinden.

Meer informatie

In de twee volgende sessies zoomen de deelnemers in op hoe je als schakel in de keten het verschil kunt maken, wat daarvoor nodig is en hoe je door ketensamenwerking een goed resultaat kunt bereiken.

Wil je de volgende keer aansluiten? Neem dan contact op met ketenregisseur Mark Kok via mark@buildingbalance.eu.

Dit is een artikel van Regio West-Brabant

Koplopersgroepen plaatmateriaal tekenen intentieverklaring

Half september 2023 tekenden twee koplopersgroepen een intentieverklaring om samen te werken aan de opschaling van biobased plaatmateriaal. Deze koplopersgroepen bestaan uit diverse partijen uit de bouwketen die biobased bouwen stimuleren. Samen onderzoeken we wat nodig is om de productie van deze materialen op te schalen en welke schaal nodig is voor een goede businesscase.

Toepassingsmogelijkheden en eisen

De deelnemers aan de koplopersgroepen kijken gezamenlijk naar de toepassingsmogelijkheden van biobased plaatmaterialen. En aan welke eisen die toepassingsgebieden moeten voldoen om aan te sluiten op de behoefte van de bouwsector. Het gaat om twee soorten biobased plaatmateriaal. Ecor is een fabrikant van een biobased binnenplaat op basis van water en vezels. Biopanel is een waterafstotende biocomposiet met veel verschillende toepassingsmogelijkheden. Van profielen en stopcontacten, tot gevelpanelen en dakbedekking.

Inspanningsverplichting

De partijen tekenden een intentieverklaring waarin zij aangeven:

Mee te denken over producttoepassing die interessant zijn voor de Nederlandse bouw. En voor welke segmenten;
Te helpen de (minimale) producteisen per toepassing vast te stellen, wat betreft techniek, kosten, verwerking ect.;
Technische specificaties van de huidige producten in te brengen;
De eisen af te stemmen met mensen die er daadwerkelijk mee gaan werken;
Eventueel bij te dragen aan praktijktesten, waarvan we de resultaten delen;
Producten die goed uit de test komen in de komende jaren af te nemen;
Op te treden als ambassadeur van producten die aan de verwachtingen voldoen.

Analyse van afzetkansen

Er vinden de komende maanden vier bijeenkomsten plaats. Tijdens de eerste bijeenkomst is een longlists van circa 30 toepassingsmogelijkheden per plaatmateriaal ingekort tot een shortlist van zo’n 5 kansrijke producten. Die worden nu nader onderzocht. De geselecteerde kansrijke toepassingen zijn voor Ecor: constructie gevel, dak, aftimmerwerk en binnenwanden. Voor Biopanel zijn dat: dakbedekking voor hellend dak, gevelbekleding, badkamerwanden, alternatief voor aluminium hang- en sluitwerk, stopcontacten, doorvoeren ect. en verkeersborden.

Tijdens de volgende bijeenkomst wordt besloten met welke product/marktcombinaties we doorgaan en wat voor testen nog noodzakelijk zijn. Tijdens de derde bijeenkomst staan de resultaten van deze testen centraal. De vierde bijeenkomst richt zich op het inrichten van de afzet. Met welke partijen zouden we hoeveel vierkante meters kunnen realiseren in de komende jaren?

Meedoen?

Produceert u ook biobased plaatmateriaal en wilt u de uitkomsten van de eerste sessie ontvangen en/of samenwerken met Building Balance? Neem dan contact op met marjet@buildingbalance.eu

Heeft u interesse om de biobased plaatmateriaal af te nemen? Dan kunt u vanaf de derde sessie – waar de resultaten van de testen worden gepresenteerd – instromen. Neem hiervoor ook contact op met marjet@buildingbalance.eu

Deelnemers koplopersgroepen

Voor Ecor tekende de volgende partijen de Intentieverklaring om samen te werken aan opschaling:
Hendriks Bouw en Ontwikkeling, KnaapenGroep, Lenferink Vastgoedonderhoud, Bolton Groep, Linex Prefab Daksystemen, Heijmans, Dura Vermeer, Geurts, Baars & Bloemhoff, VORM Holding en Bouwcenter Nobel.

Voor Biopanel zijn dat:
Woningbouwvereniging Bergopwaarts, Hendriks Bouw en Ontwikkeling, Heijmans, Dura Vermeer, Baars & Bloemhoff, VORM Holding, BMN Nederland, Ter Steege Bouw Vastgoed, Ballast Nedam West, Klomp, Van Dillen Bouwgroep en elk® groep.

We bedanken alle deelnemers aan de koplopersgroepen voor hun inzet tot nu toe!